هرچند مو از سلول های مرده تشکیل شده است ولی حالت آن از وضع درون انسان حاکی است.تقویت موی سر از جمله حساسیت های یک فرد اجتماعی است؛ مو خود سلولی بی جان است ولی به انسان جان می بخشد. تصور یک انسان بدون مو ابرو و مژه که بیشتر به یک روح شبیه است، یک تصور ترسناک می باشد.
متأسفانه برخی محصولات آرایشی وبه اصطلاح بهداشتی بیش از آن که به تقویت موی سر کمک کنند، ضرری می رسانند که تا سالها ماندگار و پا برجاست. استفاده از مواد نفتی چون پارافین ویا روغن هایی که از ترکیبات آن کسی جز سازنده آن آگاه نیست چون انواع واکس های مو وکرم های مو و... برای بعضی از مردم علی الخصوص جوانان عادت شده است.جالب اینجاست که انتظار ریزش ویا سفید شدن یک دانه مو راهم ندارند.
استفاده از موادی که هیچ بار تغذیه ای برای بدن ندارند، اصطلاحاً فقط شکم پرکن هستند و بدن را با فقر مواد غذایی روبرو می کند که خود از عوامل موثر ریزش مو سفید شدن و... میباشد. (موادی چون چیپس ، پفک ، تخمه و...از همین دسته اند).یکی دیگر از علل بسیار مهم ریزش وضعف مو در مردان استعمال دخانیات می باشد که حتی با علم به ضرر آن باز هم شاهد ترویج آن در بین جوانان وحتی پزشکان می باشیم. استعمال سیگار باعث جمع شدن چربی زائد در حول پیاز مو شده ومانع رسیدن مواد غذایی به آن می شود.
انجام برخی کارها که البته نیاز به همت والا واراده ای استوار دارد در امر تقویت موی سر و مراقبت از مو از اهمیت زیادی برخودار است؛ به طور مثال کمتر خانواده ای است که برنج (منبع بزرگ ویتامن به خصوص ویتامین های خانواده B1) را به طور صحیح مصرف کند و آنرا آبکش نکند .ما به پوست برنج که همان سبوس است به چشم ماده ای زائد وکاه صفت نگاه می کنیم، در حالی که در کشورهای غربی با استفاده از آن انواع داروها را برای سفید شدن پوست وسیاه شدن مو می سازند.
موی سر هر روز در حال رشد و تکثیر است و موهای سالم به صورت 1 سانتیمتر رشد دارد که این رشد موها بستگی به افراد دارد اما می توان گفت که موهای افراد سالم بسته به ارث در حالت عادیشان باید یک سانتیمتر رشد داشته باشد.اولین علت نازک شدن تارهای موی سر را می توان نداشتن تغذیه صحیح دانست، بخصوص میزان پروتئین دریافتی در افراد باید به مقدار مناسبی باشد تا این پروتئین وارد دستگاه گوارش شده و تبدیل به آنزیم و تبدیل به ترکیبات قابل جذب که همان آمینو اسیدها هستند شده و پروتئین را بسازد.
وجود ویتامین ها برای تکثیر سلولی و تقویت موی سر بسیار ضروری است و آهن و روی از دیگر عناصر ضروری برای رشد و سلامت موها و پیشگیری از نازک شدن تارهای موی سر محسوب می شوند، همچنین بیوتین در رشد مو بسیار مؤثر است البته وجود ویتامین هایی مثل ویتامین A،B،K هم برای رشد سلولی مو لازم هستند و از مهم ترین راههای تقویت موی سر محسوب می شود.
تغذیه نامناسب، کمبود روی و آهن بخصوص در خانم ها، بیماری هایی نظیر تب های طولانی، اعمال جراحی که با همراه با بیهوشی هستند، استرس های شدید روحی، داروهایی که از تکثیر سلولی جلوگیری می کنند مثل داروهای ضد سرطان، رادیوتراپی، بیماری های سیستمیک مثل کم کاری و پرکاری تیروئید در نازک شدن تارهای موی سر و ریزش مو نقش دارند.
درمان و تقویت موی سر
برای داشتن موهای سالم و زیبا، داشتن تغذیه مناسب با انواع پروتئین ها و ویتامین ها به عنوان یکی از روشهای مراقبت از مو اهمیت ویژه ای دارد، همچنین افراد توجه داشته باشند در صورتی که روزانه به شستشوی موهای خود می پردازند باید از شامپوهایی استفاده کنند که قدرت پاک کنندگی کمتری داشته و از صابون هایی با PH اسیدی استفاده نمایند. تمام شامپوها و محصولاتی که تبلیغ می شود و گفته می شود که حاوی پروتئین و ویتامین ها هستند و موجب رشد مو می شوند جنبه تبلیغاتی دارد چرا که موهای خارج از بافت پوست، مرده هستند و باعث تقویت و رشد مو نمی شوند و بنابراین کار این شامپوها تنها شستشوی موها است.
تغدیه نامناسب باعث ریزش مو می شود.
موبه طور مرتب در حال رشد است و تغذیه مناسب نقش به سزایی در رشد،سلامت و تقویت موی سر دارد. کمبود ویتامین ها و عناصر مختلف از مهمترین دلایل ریزش مو هستند. رژیم های سریع که با کاهش سریع وزن، کمبود ویتامین ها و عناصر مختلف همراه است، باعث اختلال در رشد و شادابی مو می شود. پروتئین در رشد مو اهمیت بالایی دارد و حذف آن از رژیم غذایی به سلامت مو آسیب جدی وارد می کند. کم خونی و فقر آهن باعث ریزش مو می شود و به همین منظور مواد غذایی حاوی آهن و اسید فولیک باید در دستور غذایی افراد قرار گیرد. عناصر مس، روی و ویتامین های گروه B از جمله موادی هستند که در رشد و سلامت مو مؤثر هستند و باید به طور متعادل مصرف شوند. کم کاری و پرکاری تیروئید و اختلال در ترشح هورمون های جنسی نیز ریزش مو را به همراه دارد. پس همواره باید به دنبال راهی برای مراقبت از موی سر باشیم.
تغذیه سالم همانطور که در سلامت کل بدن ضروری است، بی تردید برای رشد و تقویت موها نیز اهمیت دارد. وقتی یک رژیم جدید ویتامینی را آغاز می کنید، معمولاً 2 تا 3 ماه وقت لازم است تا نتایج به کاربردن آن را برروی وضعیت موی خودتان ببینید. این بدین معنی است که صبوری و ادامه دادن برای رسیدن به نتیجه مطلوب بسیار حائز اهمیت است. همچنین بسیار مهم است که قبل از شروع هر برنامه ویتامینی جدید، حتماً موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید؛ به ویژه اگر بیماری یا مشکل خاص و بهداشتی دارید.
منابع غذایی مهم در سلامت مو
پروتئین
پروتئین اساس و پایه ی نیاز بافت های بدن مانند مو، ناخن ، پوست و ... می باشد و در موادی مانند انواع گوشت مرغ ، ماهی و گوشت قرمز، تخم مرغ ، لبنیات و حبوبات به میزان فراوان وجود دارد. در مواد نشاسته ای مثل نان ، برنج ، ماکارونی و سبزی ها نیز به مقدار کمی وجود دارد. اسیدهای آمینه اجزای تشکیل دهنده پروتئین ها هستند که در مواد ذکر شده در بالا وجود دارند.
کلسیم و منیزیم
گروه شیر و لبنیات منابع غنی کلسیم و منیزیم و نیز پروتئین هستند. اگر فردی دچار عدم تحمل لاکتوز ( قند موجود در شیر ) باشد و از سایر مشتقات لبنیاتی نیز برای تأمین نیازهای بدن خود استفاده نکند، باید به طور روزانه مکمل کلسیم مصرف کند و مصرف سایر غذاهای غنی از پروتئین را نیز افزایش دهد.
آنتی اکسیدان ها
شامل ویتامین E ، ویتامین C ، بتاکاروتن ( پیش ساز ویتامین A که در سیب زمینی شیرین، هویج ، اسفناج پخته، کدو حلوایی ، طالبی ، زرد آلو ، کلم بروکلی ، گریپ فروت قرمز وجود دارد ) روی و سلنیوم می باشد. رژیم های غذایی نامناسب توأم با سیگار کشیدن و آلودگی هوا باعث فعال شدن رادیکال های آزاد و به خطر افتادن سلامت فرد می شود.
آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که می توانند اثر رادیکال های آزاد را خنثی کنند. همچنین باعث ساخته شدن موی جدید، تقویت موی سر و استحکام آن می شوند. در مورد کاهش مصرف نمک و اثر آن در توقف ریزش مو نظریه هایی ارائه شده است، اما در صحت این نظریه ها تردید وجود دارد . ولی در هر حال کاهش مصرف نمک برای سلامت عمومی بدن مفید است.
چربی
دانشمندان ژاپنی بر اساس تحقیقات خود معتقدند که وجود چربی زیاد در رژیم غذایی مردان، مکانیسم طاسی را سرعت می بخشد. به این ترتیب که قسمتی از پوست سر آنزیمی به نام گاما- آلفا- رداکتاز تولید می کند. این آنزیم باعث تبدیل هورمون تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) می شود که این ترکیب باعث ریزش مو می شود. غدد چربی مجاور هر فولیکول مو نیز این آنزیم را تولید می کنند.
وجود چربی زیاد در غذا باعث تحریک غدد چربی و افزایش فعالیت این غدد برای تولید آنزیم نام برده می شود. بهترین توصیه این است که غذاهای مفید و خوشمزه اما کم چرب مصرف نمایید. البته این عمل باعث رویش موی جدید نمی شود، اما می تواند از ریزش سایر موها جلوگیری کند و به تقویت موی سر کمک نماید. به طور کلی باعث سلامت جسم نیز می شود.
همچنین مصرف مقداری مخمر همراه یک لیوان آب پرتقال در صبح بسیار سودمند می باشد؛ زیرا مخمر منبع مناسبی از ویتامین های گروه B و املاح کمیاب(املاحی که بدن به میزان خیلی کم به آن ها نیاز دارد) و اسیدهای آمینه است. به علاوه مصرف روغن ماهی و گردو که دارای اسیدهای چرب اُمگا- 3 و تخمه آفتابگردان که دارای اسیدهای چرب اُمگا-6 است ، مفید می باشد.
ویتامین ها
ویتامینها از موثرترین موادغذایی در رشد و تقویت موی سرهستند.
ویتامینA
آنتی اکسیدانی است که به تولید چربی سالم در پوستسر و رشد مو کمک می کند. منابع غذایی حاوی ویتامین A شامل روغن کبد ماهی، گوشت، شیر، پنیر، تخم مرغ، اسفناج، کلم بروکلی، کلم پیچ، هویج و هلو به مقدار روزانه 5000 واحد بین المللی است. شایان ذکر است که مصرف بیش از 25000 واحد بین المللی در روز از این ویتامین مسمومیت ایجاد کرده و میتواند موجب ریزش موو یا سایر مشکلات جدی برای سلامتی شود.
ویتامین C
این ویتامین آنتی اکسیدانی است که به حفظ سلامت پوست و رشد و تقویت موی سر کمک می کند.میوه های خانواده مرکبات، توت فرنگی ها، کیوی، آناناس، گوجه فرنگی، فلفل سبز، سیب زمینی و سبزیجات دارای برگ سبز تیره منابع سرشار از ویتامین C هستند.مقدار مورد نیاز این ویتامین روزانه ۶۰ میلی گرم است. ویتامین C جریان خون را در پوست سر بهبود می بخشد و از دیواره مویرگهای خونی که خون را به فولیکول مو می رسانند ، حفاظت می کند .
ویتامین E
این ویتامین آنتی اکسیدانی است که گردش خون در پوست سر را تقویت می کند.منابع غذایی حاوی این ویتامین که در رشد مو موثر است شامل ؛ روغن سبزیجات منجمد شده، روغن پوست گندم، دانه های سویا، دانه های خام و دانه های روغنی، حبوبات خشک و سبزیجات برگ پهن هستند.مقدار مورد نیاز این ویتامین روزانه ۴۰۰ واحد بین المللی است.مصرف زیاد این ویتامین می تواند موجب بالا رفتن فشار خون شده و تشکیل لخته های خونی را کاهش دهد.افرادی که داروی فشار خون یا ضد انعقاد مصرف می کنند باید قبل از مصرف مکمل های ویتامین E با پزشک معالج خود مشورت کنند .ویتامین E دریافت اکسیژن را افزایش میدهد و باعث گردش بهتر خون در پوست سر می شود.
بیوتین
این ویتامین تولید کراتین را افزایش داده و از ریزش مو جلوگیری و باعث افزایش رشد مو میشود .مخمر آب جو، تمام انواع غلات، زرده تخم مرغ، جگر، برنج و شیر مهمترین منبع حاوی این ماده هستند. مقدار مورد نیاز بیوتین روزانه ۱۵۰ تا ۳۰۰ میکروگرم است. منابع غذایی بیوتین شامل مخمر، برنج قهوه ای، نخود ،عدس، جو، سویا، دانه آفتابگردان و گردو است.
نیاسین(ویتامین B۳)
این ویتامین گردش خون در پوست سر را تقویت و باعث رشد مو میشود . منابع سرشار از این ویتامین مخمر آب جو، پوست گندم، ماهی، مرغ، بوقلمون و گوشت هستند.مقدار مورد نیاز نیاسین در روز ۱۵ میلی گرم است.لازم به ذکر است که مصرف بیش از ۲۵ میلی گرم در روز از این ویتامین خطرات جدی برای سلامت بدن در پی دارد.
اینوسیتول
این ماده معدنی باعث سالم ماندن فولیکول های مو در سطح سلولی و رشد مو می شود.این ماده بیشتر در تمام انواع غلات، مخمر آب جو، جگر و مرکبات یافت می شود.
اسید پانتوتنیک(ویتامین B۵)
این ویتامین مانع از سفیدی و ریزش موها و درنتیجه رشد و تقویت مو می شود.دانه های تمام غلات، مخمر آب جو، گوشت و زرده تخم مرغ منابع غنی از ویتامین B۵هستند.مقدار مصرف روزانه این ویتامین ۴ تا ۷ میلی گرم است
ویتامین B۶
این ویتامین مانع از ریزش مو شده و ملانین را که رنگدانه های تأمین کننده رنگ مو هستند تقویت کرده و باعث رشد مو میشود . منابع اصلی غذایی حاوی این ویتامین شامل مخمر آب جو، جگر، دانه های تمام انواع غلات، سبزیجات، گوشت و زرده تخم مرغ هستند.مقدار مورد نیاز این ویتامین روزانه ۱/۶میلی گرم است.مصرف مقدار زیاد این ویتامین باعث بی حسی و کرخ شدن دست ها و پاها می شود.
ویتامین B۱۲
این ویتامین مانع از ریزش مو و درنتیجه رشد و تقویت موی سر می شود. مهمترین منابع غذایی حاوی ویتامین B۱۲، مرغ، ماهی، تخم مرغ و شیر است و مصرف روزانه ۲ میلی گرم آن توصیه می شود. مصرف قرصهای ویتامین بدون تجویز پزشک کاری اشتباه و خطرناک است، چون به طور ناگهانی به بدن ویتامین بیش از حد می رسد و باعث رسوب در رگها، قلب، کلیه و کبد می شود و بروز سکته قلبی و سرطان و انواع سنگ کلیه را افزایش می دهد .
در پایان لیست مواد مغذی لازم برای سلامت و تقویت موی سر را اینگونه جمع بندی می کنیم .
اسیدهای چرب ضروری
( روغن بذرکتان، روغن ماهی و روغن گل پامچال منابع خوبی هستند) حالت مو را خوب می کنند و از خشکی و شکنندگی آن جلوگیری می کنند.(توجه: این مکمل را به کودکان ندهید)
ویتامین های گروهB
یکی از راههای درمان ریزش مو و تقویت موی سر مصرف مواد مغذی حاوی ویتامین B زیاد است که در گروه ویتامین های B ، ویتامینB6 و بیوتین اهمیت خاصی دارند. بیوتین ویتامینی است که دربسیاری از محصولات آرایشی به عنوان مکمل بهبود دهنده وضعیت مو اضافه می شود، زیرا عارضه مشخص کمبود بیوتین، ریزش مو است.منابع غذایی غنی از ویتامین B6 و بیوتین را برایتان ذکرمی کنیم. منابع غنی از B6 شامل :
" جگر، موز ، حبوبات(مثل لوبیا و نخود)، هویج، گل کلم، سویا، مخمر خوراکی، آجیل، دانه آفتابگردان، ماهی ، مرغ، جوانه گندم ، آلوی خشک ، گوشت ، غلات سبوس دار ، مخمر و زرده تخم مرغ ( به ترتیب) و منابع غنی بیوتین : جگر و گوشت مرغ، جوانه گندم، سبوس گندم، تخم مرغ و بادام زمینی است .
اینوزیتول
برای رشد مو ضروری است.
روی
با تقویت ایمنی بدن، رشد موها را تحریک می کند.-کوآنزیم Q10 : کوآنزیم Q10 گردش جریان خون را در سر بهبود می بخشد. مقدار اکسیژن بافت ها را افزایش می دهد.
L سیتئین و L- متیونین
دو اسیدامینه ای که حالت، کیفیت و رشد موها را بهبود می بخشند و از ریزش مو جلوگیری می کنند.